Sosyal bilimlerinin pek çok önemli kavramı, (ideoloji, çıkar ve propagandanın etkileri sebebiyle) pratik alanda gelişigüzel ve tutarsız bir şekilde kullanılmakta ve bu yüzden de anlamsızlaşmaktadır. “Diktatör” kavramı bu kavramlardan biridir ve maalesef Venezuela Başkanı Hugo Chavez’in vefatı sonrasında yanlış ve haksız olarak sık sık kullanılmıştır. Bu yazıda, Chavez ve Venezüela örneği üzerinden diktatör kavramının pratik anlamsızlığını sayısal verilerle göstermeye çalışacağım.
Kavramları genel olarak iki şekilde anlamlandırabiliriz: mutlak olarak ve göreceli/kıyaslamalı olarak. Bu iki anlamlandırma şekli bizi Chavez’in “diktatörlüğü” (!) konusunda şu iki soruya götürür: 1) Mevcut tanım ve sınıflandırmalara göre Chavez yönetimindeki Venezuela bir diktatörlük müdür? 2) Chavez bir diktatör ise, kim değildir? Birinci sorunun cevabını saygın uluslararası indekslere bakıp verebiliriz. Freedom House, sivil ve siyasi özgürlükler üzerinden yaptığı puanlamayla her yıl ülkeleri üç sınıfa ayırıyor: özgür (0 – 2,5 puan arası), yarı özgür (3 – 5 puan arası) ve baskıcı (5,5 – 7 puan arası). Freedom House’un notlandırmasına göre, Venezuela 1999-2012 yılları arasındaki Chavez yönetimi boyunca “yarı özgür” ülkeler sınıfında yer almıştır. Aşağıdaki Freedom House grafiği Venezuela demokrasisi hakkında iki önemli bilgi daha vermektedir. Birincisi, Chavez 1999 yılında bir özgürlükler ülkesi devralmamıştır. İkincisi, 14 yıllık Chavez yönetiminin ilk 10 yılında özgürlükler konusunda kayda değer bir gerileme yaşanmamıştır.
Not: Freedom House özgürlük skoru 1-7 arasında değişir ve düşük skorlar daha fazla özgürlüğe işaret eder.
Economist dergisinin düzenlediği bir diğer demokrasi indeksinde de Chavez yönetimindeki Venezuela yine “orta sınıfta” yer almaktadır. Okumaya devam et
faruk ekmekci 